დამდეგ შაბათს შეწყვილებულად იკითხება თორის (ხუთწიგნეულის) ორი კარი – ფარაშათ „ბეჰარ სინაი“ და ფარაშათ „ბეხუკოთაი“:
ბ ე ჰ ა რ
„და ელაპარაკა უფალი მოშეს სინაის მთაზე ასე: ელაპარაკე ისრაელის შვილებს და უთხარი მათ: როცა მიხვალთ მიწაზე, რომელსაც მე გაძლევთ, დაე, დაისვენოს მიწამ უფლის შაბათს. ექვს წელიწადს დათესე შენი მინდორი და გასხალი შენი ვენახი, და აიღე მისი მოსავალი“.
საინტერესოა, რომ „შმიტის“, ანუ საშაბათო წელიწადის მცნების იდეა რატომღაც უკუწესრიგით ჩნდება: როგოც ვხედავთ, ჯერ ლაპარაკია მეშვიდე წელიწადზე („დაე, დაისვენოს მიწამ უფლის შაბათს“) და მხოლოდ ამის შემდეგ არის ნახსენები წინამავალი ექვსი წელი. საქმე იმაშია, რომ, გარკვეული აზრით, „შმიტის“ წელიწადი მნიშვნელოვან სულიერ ზემოქმედებას ახდენს წინამორბედ წლებზე და განსაკუთრებული ძალით აღავსებს მათ, – ისევე, როგორც კვირის ბოლო, მეშვიდე დღეს – შაბათს ვხაპავთ ძალებს არა მომდევნო, არამედ წინამავალ ექვსი საქმის დღისთვის, სხვა სიტყვებით: ექვსი დღე, – კვრიდან შაბათამდე, – „უფლის შაბათის“ სიწმინდის დაფასებისა და ჩვენი სულიერი სიმშვიდისთვის ვიღწვით.
უცნაურია! იუდაიზმი მოგვიწოდებს – „არ ვიყოთ სასწაულის იმედის ამარა“, ვიზრუნოთ ჩვენთვის ყველაფერ აუცილებელზე. არადა, ამ ფარაშაში არსთგამრიგე გვეუბნება: „და ნუ იტყვით: „რა ვჭამოთ მეშვიდე წელიწადს, – (როცა) არც დავთესავთ და არც ავიღებთ ჩვენს მოსავალს?“ მე გამოგიგზავნით ჩემს კურთხევას მეექვსე წელიწადს, და იკმარებს ნაყოფი სამ წელიწადს“.
ლუბავიჩელმა რებემ სიღრმისეულ იდეებთან ერთად ხმარებაში შემოიტანა საოცრად სხარტი და ირონიული გამოთქმებიც, რომელთა აზრიც, ცხადია, არ უნდა გავიგოთ პირდაპირი მნიშვნელობით. ფარაშათ „ბეჰარის“ განხილვისას იგი ამბობს: „ნუ წავართმევთ ყოვლადძლიერს (მის კუთვნილ) ფარნასას (გასამრჯელოს), „შმიტის“ პრინციპია: ნუ დავტოვებთ მას უმუშევრად“.
ამ კვირის ფარაშაში მრავალი მცნებაა მოცემული, მათ შორის: „და ნუ მოატყუებთ (სხვა თარგმანით – „ნუ დაიბრიყვებთ“) ერთიმეორეს, მოიშიშე შენი ღმერთისა“, რომელის მნიშვნელობაზე საუბარს ფართო ადგილი ეთმობა თალმუდსა და „შულხან ყარუხში“, რამეთუ ადამიანის მოტყუება (მით უმეტეს – დაბრიყვება) ერთ-ერთ უდიდეს ცოდვად ითვლება. როგორც განვლილი ფარაშებიდან გვახსოვს, თორაში საკმაოდ ხშირად ვხვდებით მკაცრ აკრძალვით მცნებებსა თუ მითითებებს და არსად არ არის აღნიშნული: „მოიშიშეთ თქვენი ღმერთისა“.
ბ ე ხ უ კ ო თ ა ი
სიტყვა „ბეხუკოთაი“ წარმოქმნილია სიტყვიდან „ხუკიმ“ – „დადგენილება“. ალტერ რებე ამ ახსნას ამატებს უფრო ღრმა კომენტარს: „ხაკიკა“ – კვეთა ქვაში, მატერიალის გამჭოლი გრავირება. სწორედ ასეთი „ტექნიკა“ იყო გამოყენებული ყოვლადძლიერის მიერ „ლუხოთებზე“ – მცნებების დაფებზე ებრაული ასოების ამოსატვიფრად.
რით განსხვავდება ამოტვიფრული ასოები პერგამენტზე დაწერილი ასოებისგან?
პირველ ყოვლისა, წერილი ასოები – ეს არის „რაღაც დამატებული“ პერგამენტზე ან ქაღალდზე. მეორე, – რთული არაა მათი ამოშლა, ამოფხეკა, ამოწვა, ანუ ქაღალდისგან დამოუკიდებლობის დაბრუნება.
ქვაში ამოჭრილი ასოები კი ქვის გარეშე – უაზრობაა, რამეთუ ისინი ოდენ „ხვრელებს“ წარმოადგენენ. ასეთ დაწერილს ვერც გადაფხეკ და ვერც წაშლი.
ერთმა რაბიმ შეისწავლა ებრაული სულის ბუნება და მივიდა დასკვნამდე, რომ „ებრაელის სული გვახსენებს „სეფერს“ (წიგნს). „სეფერის“ ტექსტი ჟამთაცვლის შემდეგ გამოუსადეგარი ხდება, მაგრამ, ხშირად, შესაძლებელია მისი გასწორება. ამისათვის საჭიროა სეფერის მიტანა „სოფერთან“ (გადამწერთან), რომელიც გააკეთებს აუცილებელ შესწორებებს. ასეა სულიც – იუდაიზმის პრინციპები და კანონები „ჩაბეჭდილია“ მასში, მაგრამ დროთა განმავლობაში წარწერა იშლება და უკვე ვეღარაფერს გაარჩევ. რაბი ყველაფერს შეასწორებს: შეახსენებს ებრაელს მისი „სულის ტექსტის“ დავიწყებულ ფრაგმენტებს“.
საოცრად ლამაზი შედარებაა, არა?! უფრო მეტად გასაოცარი ის არის, რომ ლუბავიჩელი რებე ამ მეტაფორას კატეგორიულად არ დაეთანხმა: „ებრაელის სული ნამდვილად გვაგონებს ტექსტს, მაგრამ არა წერილს, არამედ ქვაში ამოკვეთილს. ასეთი ასოები შეიძლება დაიმტვეროს, ანდა, უკიდურეს შემთხვევაში, მიწით ამოივსოს. მართალია, ისინი დაუნახავი და შეუმჩნეველია, მაგრამ იქ – ჭუჭყის ფენის ქვეშ – ყველა ასო თავის ადგილზე უწინდებურად მთელი, უვნებელი და დაუზიანებელი რჩება. ნებისმიერ ბავშვს შეუძლია გაასუფთავოს ისინი თავმოყრილი ნაგვისგან, ამოიწოდოს და გამოაშკარაოს მთლიანი წარწერილი ტექსტი“.
ისააკ კრიხელი
